​“​Vrij worden als handwerk”

‘Je kunt niet zomaar even rondkijken en een keus maken en kijken waar je heen zou gaan.’

Iris Murdoch

Rond 1970 studeerde ik filosofie in Utrecht. Op de campus liep een jongeman met een boek heen en weer en deed alsof hij las. Net als mijn medestudenten ergerde ik me mateloos aan die uitslover. Pas na verloop van tijd drong het tot ons door dat dit helemaal geen student was en dat hij niet werkelijk las. Er was een steekje aan hem los. Zonder het precies te begrijpen wisten we dat hij daar moest lopen en dat hij niet, net als wij, de vrijheid had om naar de bibliotheek te gaan, een boek naar eigen keuze te pakken en werkelijk te lezen. Die man was onvrij.

Intussen schoot mijn studie niet erg op. Ik kwam er niet in, had weinig geduld en geen zelfvertrouwen. Ik voelde me zelf ook onvrij. Mijn vader had me altijd voorgehouden: als je iets wilt, dan kun je het. Ik wilde heel graag filosofie studeren en volgens zijn logica moest ik het dus kunnen. Maar was dit wat ik echt wilde? Ik vroeg het me vaak wanhopig af. Tegelijk nam langzaam maar zeker een andere vraag bezit van mij: wat betékent het eigenlijk om iets te willen? Mijn eigen filosofie begon met een crisis.